I. Wprowadzenie
W październiku 2023 r. w życie weszła istotna nowelizacja Kodeksu Karnego dotycząca przestępstwa nadużycia zaufania, szczegółowo regulowanego w artykule 296 KK (aktualny tekst Kodeksu Karnego znajdziesz tutaj). Zmiany wprowadzone w odniesieniu do odpowiedzialności karnej osób zarządzających spółkami mają na celu poszerzenie kręgu podmiotów, które mogą domagać się ścigania osób zarządzających w sposób nieprawidłowy podmiotem zbiorowym.
II. Nowe przepisy a zakres ochrony
Nowelizacja dotyczy art. 296 § 1a KK, który wprowadza odpowiedzialność karą pozbawienia wolności do 3 lat za sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej. Przepis ten obejmuje osoby zarządzające, których działania stwarzają zagrożenie, nawet jeśli szkoda nie została jeszcze dokładnie określona. Istotne jest, że nowe przepisy poszerzają krąg podmiotów mogących domagać się ścigania.
III. Dotychczasowy stan prawny a zmiany
Przed nowelizacją, odpowiedzialność karne za sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa szkody wiązała się głównie z działalnością spółek handlowych i ich kierowniczymi stanowiskami. Znaczna szkoda majątkowa była kluczowym kryterium, a przestępstwo obejmowało nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązku.
IV. Nowe uprawnienia do ścigania
Nowelizacja (o pozostałych zmianach w Kodeksie karnym przeczytasz tutaj) wprowadziła istotne zmiany w zakresie podmiotów uprawnionych do inicjowania postępowania karnego z tytułu przestępstwa z art. 296 § 1a KK. Obecnie oprócz pokrzywdzonej spółki, wniosek o ściganie może złożyć wspólnik, akcjonariusz, udziałowiec, czy też członek spółdzielni. Wcześniej decyzję o ściganiu podejmowała jedynie pokrzywdzona spółka, co stanowiło ograniczenie stosowania tego przepisu.
V. Wpływ na ład korporacyjny
Nowelizacja stawia pytanie o wpływ zmian na stosunki korporacyjne w spółkach. Dotychczasowe regulacje skupiały się na odpowiedzialności karnej związanej bezpośrednio z wyrządzoną szkodą. Teraz jednak również osoby, które podejmują ryzykowne działania, zagrażające znacznej szkodzie majątkowej, mogą podlegać karze, a wpływ na stosunki w spółce może mieć wspólnik posiadający nawet jeden udział. Nowelizacja wzmacnia zatem pozycję osób, które do tej pory nie miały wpływu na działalność danego podmiotu.
VI. Podsumowanie
Nowelizacja artykułu 296 KK to istotny krok w kierunku poszerzenia odpowiedzialności karnej za zarządzanie spółką w sposób ryzykowny. Wprowadzenie możliwości inicjowania postępowania karnego przez różne podmioty zwiększa zakres kontroli nad działalnością osób zarządzających. W kontekście ładu korporacyjnego nowe przepisy mogą wpłynąć na podejście do ryzykownych działań, wymagając większej uwagi nad zgodnością z prawem oraz podejmowaniem decyzji w interesie spółki i jej interesariuszy. Dla lepszego zrozumienia sytuacji zawsze zaleca się skonsultowanie z doświadczonym prawnikiem.
Kontakt: adwokat Krzysztof Mania, tel. +48 602 674 515.